Venüs, Güneş’e uzaklık bakımından ikinci sırada yer alan, aynı zamanda Güneş Sistemi’ndeki en ilginç volkanlara ev sahipliği yapan bir gezegen olarak bilinmektedir. Gezegendeki volkanların, yüzeyindeki sıra dışı görüntüsü, onları daha da ikonik hale getiriyor. Bilim insanları bu volkanların uzun zamandır “Krep Kubbeleri” adıyla anıldığını, bunun sebebinin de volkanların kreplere benzeyen şekilleri olduğunu belirtmektedirler. Ancak yeni bir araştırma, Venüs’ün esnek kabuğunun bu dairesel tepeciklerin oluşumunda önemli bir etken olduğunu ortaya koyuyor.
Bu ayın başlarında, Journal of Geophysical Research: Planets dergisinde yayınlanan bir makale, Narina Tholus adlı devasa bir kubbeye odaklanan araştırmaları içermektedir. Bu kubbenin genişliği yaklaşık 145 kilometre olarak belirlenmiştir. Araştırmacılar, NASA’nın 1990’lardaki Magellan misyonundan elde edilen eski radar verilerini kullanarak, kubbenin sanal bir modelini oluşturdular. Böylece, bu ilginç yapının hangi tür lav ve kabuk ile oluştuğunu test etme fırsatı buldular.
Sonuç olarak, lavın tek başına kubbenin garip şeklini açıklamadığı sonucuna varılmıştır. Araştırmacılar, “Modellemelerimiz, esnemelerin kubbenin şeklini etkilediğini gösteriyor. Esneme arttıkça, kubbenin tepesi daha düz ve kenarları daha dik hale geliyor” şeklinde bir açıklama yaptılar.
“YÜZ BİNLERCE DÜNYA YILI” SÜREBİLİR
Venüs’ün kabuğu kalın lavla kaplandığında deformasyona uğrayabiliyor. Araştırmacılara göre, esnek bir litosfer üzerinde akışa geçen lav simule edildiğinde, erimiş kaya yayılmayı durduruyor ve yığılma gerçekleşiyor. Bu süreç sonrasında, Venüs’ün krep kubbelerine benzer dik kenarlı düz tepeler meydana gelmektedir.
Ancak bu işlevi gerçekleştirebilecek lavların türü oldukça sınırlıdır. Live Science’a göre, sadece suyun yoğunluğunun iki katından fazlasına sahip olan ultra yoğun lav, hem kubbenin şeklini hem de çevresindeki deformasyonu karşılayabilmek için gerekli niteliklere sahip. Araştırmacılar, bu tür lavların bu dev yapılar üzerinde tam anlamıyla yerleşmesinin “yüz binlerce dünya yılı” sürebileceğini öne sürerek, kubbelerin tarihini ölçmenin neredeyse imkansız olduğunu ifade ediyorlar.
Ayrıca, ekip tarafından geliştirilmiş modelin sadece bir kubbeye dayandığı için kesin sonuçlar elde etmenin zor olduğu da belirtilmiştir. NASA’nın Veritas veya DaVinci gibi projeleri, Venüs’ün binlerce volkanik özelliğinin daha fazlasını, teorik olarak test etmek adına daha iyi topografik veriler sağlayabilir. Böylece, bu araştırmaların sağladığı bilgilerle birlikte, Venüs ve dünyanın kurak olmasına rağmen “Dünya’nın kötü ikizi” olarak adlandırılan bu gezegenin oluşumu hakkında daha fazla bilgiye ulaşmak mümkün hale gelebilecek.
