Milliyet.com.tr / 2011 yılında, dönemin ABD Başkanı Barack Obama, Apple CEO’su Steve Jobs’a iPhone üretiminin ABD’ye taşınması için ne gerektiğini sormuştu. Aradan on dört yıl geçtikten sonra, eski Başkan Donald Trump bu soruyu günümüzdeki Apple CEO’su Tim Cook’a yeniden yöneltiyor. Ancak bu sefer işin ciddiyeti çok daha büyük. Trump, Apple ve diğer akıllı telefon şirketlerine, ABD’de satılacak telefonların ülke içinde üretilmemesi halinde yüksek bir gümrük vergisi uygulanacağı tehdidinde bulundu.
Trump, Cuma günü Truth Social platformunda yaptığı paylaşımda, “Apple’dan Tim Cook’a uzun zaman önce söyledim: Amerika Birleşik Devletleri’nde satılacak iPhone’ların Hindistan’da veya başka bir yerde değil, ABD’de üretilmesini bekliyorum. Eğer böyle olmazsa, Apple’ın ABD’ye en az yüzde 25’lik bir vergi ödemesi gerekir.” ifadelerini kullandı. Bu ayın başlarında Tim Cook, ABD’ye gönderilecek iPhone’ların çoğunluğunun Hindistan’dan sağlanacağını belirtmişti.
CNN’in analizine göre, ABD’de üretimi canlandırmak Trump’ın başkanlığının temel hedeflerinden biri oldu. İkinci döneminin ilk üç ayında neredeyse yurtdışında üretilen her ürüne gümrük vergisi getirme sözü vererek ABD’deki istihdamı artırmayı ve Amerika’nın ticaret ortaklarından kaynaklandığını düşündüğü adaletsizlikleri dengelemeyi amaçladı.
‘TAMAMEN ALT ÜST EDER’
Ancak CNN’e konuşan uzmanlar, iPhone’ların ABD’de üretilmesinin Apple’ın en karlı ürününü üretme yöntemini tamamen altüst edebileceğini ifade etti. İphone üretimini ABD’ye taşımak, Apple’ın her yıl milyonlarca cihazı üretmek için ihtiyaç duyduğu yüksek uzmanlık ve iş gücüne sahip Çin ve Hindistan gibi ülkelerden uzaklaşması anlamına geliyor. Bazı analistlere göre bu da, iPhone fiyatlarının artmasına ya da tasarımlarının değişmesine yol açabilir. Pazar araştırma firması Forrester’dan Başkan Yardımcısı ve baş analist Dipanjan Chatterjee, “Bu temel olarak mümkün değil” yorumunu yaptı.
ÇİN’DEKİ DEVASA APPLE FABRİKALARI
Çin’de, elektronik montajına özel kurulmuş devasa tesisler bulunuyor. Apple’ın uzun süredir iş ortağı iPhone montaj şirketi Foxconn, yoğun sezonlarında 900 bin kişiye kadar istihdam sağlıyor. Çalışan sayısının ne kadarının iPhone üretimiyle ilgili olduğu net değil. Chatterjee, işçilerin yurtlarda kalmasının üretim planlarının kısa sürede değiştirilebilmesini kolaylaştırdığını belirtti. Üretim süreçlerinin ürünlere özel olarak yüksek derecede uzmanlaşmış durumda olduğu için ‘her ürüne uyar’ yaklaşımının uygulanamayacağı ifade edildi.
Uluslararası pazar araştırma şirketi Kantar’dan kıdemli başkan yardımcısı David Marcotte, “Her bileşenin üretimi için gereken uzmanlık uzun bir zaman boyunca geliştirilen bir süreçtir” diyor. Ayrıca, Amerika’da fabrika işçiliğine olan talebin yeterli olup olmadığı da sorununu gündeme getiriyor. ABD’de üretim sektörü yıllardır geriliyor. 2023 yılı itibarıyla Amerikalı işçilerin yalnızca yüzde 8’i bu sektörde çalışırken, bu oran 1970 yılında yaklaşık yüzde 26’ydı.
500 MİLYAR DOLARLIK YATIRIM
Apple, Şubat ayında yaptığı açıklamada önümüzdeki dört yıl içinde ABD’deki varlığını büyütmek için 500 milyar dolarlık yatırım yapmayı planladığını duyurdu. Bu yatırım, Ar-Ge faaliyetlerini artırmak, Apple Intelligence yazılım özelliklerini destekleyecek sunucular için yeni bir üretim tesisi açmak ve şirketlere akıllı üretim teknikleri ile yapay zekayı öğretmek üzere Detroit’te bir akademi kurmak için kullanılacak. Trump, Tayvan merkezli çip üreticisi TSMC’nin ABD’de genişlemek için yaptığı 100 milyar dolarl
