Son yıllarda astronomi alanında yapılan en heyecan verici araştırmalardan biri, Olay Ufku Teleskobu’nun (Event Horizon Telescope – EHT) kullanarak süper kütleli kara delik M87 üzerinde gerçekleştirdiği çalışmalardır. Bilim insanları, EHT’nin sağladığı olağanüstü görüntüler ile bu devasa kara deliğe yeni bir bakış açısı kazandırdılar. Araştırmalar sonucunda, M87 kara deliğinin döngüsel hareketinin hızı ve madde yutma oranı gibi çarpıcı verilere ulaştılar.
GÜNEŞ’İN 6.5 MİLYAR KATI KÜTLEDE
Live Science kaynağından elde edilen bilgilere göre, bu kara delik Güneş’in kütlesinin yaklaşık 6.5 milyar katına ulaşıyor. M87’deki bu devasa kütle, evrende teorik olarak mümkün olan en yüksek dönüş hızının yaklaşık %80’ine tekabül eden bir hızla dönmekte. Kara deliğin yığılma diskinin iç kenarı ışık hızının yaklaşık %14’ü ile dönerek saniyede 42 milyon metre hıza ulaşıyor. Bu sonuç, astronomlar için bir dönüm noktası oldu ve kara deliklerin dinamiklerini daha iyi anlamalarını sağladı.
ÖYLE HIZLA YAKLAŞIYOR Kİ…
Ekip, M87’nin orijinal görüntüsünde yer alan “parlak nokta”yı inceleyerek bu çarpıcı hız verisini elde etti. Bu nokta, kara deliğin çevresinde bulunan maddenin hareketinin etkisiyle oluşuyor ve bu durum, göreli Doppler ışınımı fenomeni ile ilgilidir. Diskin bir tarafındaki maddenin büyük bir hızla yaklaşması, o taraftan daha parlak görünmesine neden oluyor. Araştırmacılar bu ışık parlaklık farkını ölçerek kara deliğin dönüş hızını hesaplayabildi.
Araştırmacıların elde ettiği bir diğer ilginç bulgu ise, kara deliğin çevresindeki manyetik alan desenlerinin incelenmesi oldu. Bu desenler, maddenin kara deliğe nasıl spiraller halinde düştüğünü gösteren bir harita işlevi görüyor. Yapılan ölçümler, maddenin kara deliğe saniyede yaklaşık 70 milyon metre hızla girdiğini ve bu hızın ışık hızının %23’üne karşılık geldiğini ortaya koydu.
KARA DELİĞİN BESLENME SÜRECİ
Bu veriler sayesinde bilim insanları, M87 kara deliğinin yılda yaklaşık 0.00004 ile 0.4 Güneş kütlesi kadar madde yuttuğunu tahmin ediyor. İlk bakışta bu rakam büyük görünebilir; ancak bu devasa bir kara delik için aslında oldukça mütevazı bir oran. Bilim camiasında “Eddington limiti” olarak bilinen sürdürülebilir madde alma oranının oldukça altında kalması, bu kara deliğin şu anda nispeten sakin bir evrede olduğunu gösteriyor.
Bütün bu çalışmalar, süper kütleli kara deliklerin işleyişini anlamada önemli bir adım teşkil ediyor. Önceden M87’nin dönüş hızının 0.1 ile 0.98 arasında olduğu düşünülüyordu; ancak yeni nesil ölçüm yöntemleri, bu hızın kesinlikle üst sınırda olduğunu ve %80 ile %99.8 arasında yer alabileceğini gösteriyor.
Gelecek yıllarda daha güçlü teleskoplar ve gelişmiş görüntüleme teknikleri ile, M87’nin kara deliği, evrende yerçekimi, uzay-zaman ve aşırı fizik koşulları ile ilgili bilgileri incelemek için bir deney laboratuvarı olarak kullanılmaya devam edecek. Her yeni veri, bu kozmik canavarlara dair bilgi birikimimizi artırarak, evrenin yapısını ve belki de nihai kaderini etkileyen temel soruları yanıtlamamıza yardımcı olacaktır.
