Avrupa Birliği’nin (AB) “Genel Mahkeme” olarak bilinen ilk derece mahkemesinde 2023 yılında, New York Times (NYT) gazetesi tarafından AB Komisyonu aleyhine açılan bir dava ele alındı. Dava, AB Komisyonu’nun Covid-19 aşılarına ilişkin satın alma belgelerini paylaşmadığı iddiasıyla gündeme geldi. Mahkemenin gerekçeli kararında, AB Komisyonu’nun belgelere erişim başvurusunu işlerken yükümlülüklerini yerine getirmediği ve bu durumun AB’nin iç tüzüklerinden biri olan 41. madde kapsamında “iyi yönetim ilkesini” ihlal ettiği sonucuna varıldığı belirtildi.
Karar metninde, Komisyon’un talep edilen belgeleri elinde bulundurmadığına dair açıklamaların yetersiz olduğu ifade edildi. Ayrıca, Komisyon’un, Covid-19 aşılarının tedariki kapsamında gönderilen kısa mesajların ‘önemli bilgiler içermediği’ iddiasını makul bir şekilde açıklamada başarısız olduğu vurgulandı. Bu bağlamda, mahkeme, söz konusu bilgilerin saklanması gerektiğine de hükmetti.
KOMİSYON’DAN KARARA İLİŞKİN AÇIKLAMA
AB Komisyonu, bu mahkeme kararıyla ilgili yazılı bir açıklama yaptı. Yapılan açıklamada, Genel Mahkeme’nin Komisyon’un belgelere erişim politikası hakkında sorgulama yapmadığı, yalnızca neden talep edilen belgelerin elinde bulundurulmadığına dair daha fazla ayrıntı istemiş olduğu savunuldu. Komisyon, bu kararı detaylı bir şekilde inceleyeceğini ve kamuoyuna daha ayrıntılı bir açıklama sunacağı bildirildi. Ayrıca, açıklamada, “Şeffaflık, Komisyon ve başkan Ursula von der Leyen için her zaman en önemli konu olmuştur.” ifadesine yer verildi.
AB Komisyonu, yükümlülüklerini yerine getirmek için yasal çerçeveye bağlı kalma taahhüdünü yineleyerek, tüm paydaşlarla açıklığı, hesap verebilirliği ve net iletişimi sürdürmeye özen göstereceğini belirtti.
NYT: AVRUPALILARA NASIL YÖNETİLDİKLERİNİ GÖSTERMEK İSTEDİK
New York Times gazetesinin bir sözcüsü, mahkemenin verdiği karar sonrasında sosyal medya üzerinden, “Bugünkü karar, AB’de şeffaflık ve hesap verebilirlik açısından bir zaferdir.” şeklinde bir açıklama yaptı. Mahkemenin, AB Komisyonu’nun hatalı işleyişini onayladığı kaydedildi. Açıklamada, “Bu davayı açtık çünkü Avrupalı vatandaşlar, liderlerinin nasıl çalıştığını ve vergi mükelleflerinin paralarının nasıl harcandığını anlama hakkına sahipler.” ifadesi vurgulandı.
COVID-19 AŞI TEMİNİ TARTIŞMALARI
Covid-19 pandemisiyle mücadelede, 2020 yılından itibaren AB Komisyonu, aşı tedarikinde büyük miktarda aşı satın aldı. Bu aşıların en büyük kısmı, Amerikalı şirket Pfizer ile gerçekleştirilen anlaşmalarla temin edilmiştir. İlgili anlaşmaların toplam bedeli, “ticari sır” gerekçesiyle kamuoyuna açıklanmadı. Aşı temin görüşmeleri sırasında, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ile Pfizer CEO’su Albert Bourla arasında yapılan telefon görüşmelerine dair mesajların içeriği, von der Leyen’e yönelik yolsuzluk iddialarına neden oldu.
AB Komisyonu, bu mesajların içeriğinin açıklanması yönündeki talepleri reddetti. Bu süreçte von der Leyen’e yönelik, “görevi ve unvanı kötüye kullanmak” gibi suçlamalarla çeşitli davalar açıldı. Zamanla hukuki süreçte başka şikayetçiler de yer aldı. Bu konuda Avrupa Parlamentosu’ndaki Yeşiller grubu tarafından açılan dava, AB’nin en yüksek mahkemesi olan Adalet Divanı tarafından incelendi ve 17 Temmuz 2024’te von der Leyen’in şeffaf davranmadığına hükmedildi.
