Brezilya’da Darbe Girişimi Üzerine Tartışmalar
Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva, yaptığı açıklamalarda, hükümetine yönelik darbe planlarına değinerek, “Devlet başkanlığını üstlenmemizi engellemek için darbe yapmaya çalıştılar.” sözlerini dile getirdi. Lula da Silva, bu ifadeyi 31 Ekim 2022 seçimlerini kazandıktan sonra göreve başlamasından bu yana yaşanan gelişmelerle ilgili olarak, başkent Brazilya‘da gerçekleştirdiği bir konuşmada kullandı. Ayrıca, eski Devlet Başkanı Jair Bolsonaro‘yu dolaylı olarak hedef alarak, onun hükümetini iktidardan düşürmeye yönelik planlardan bahsetti.
Lula da Silva, hükümetini devirmeye yönelik bir darbe girişiminin olduğunu ve bunun kimse tarafından inkar edilemeyeceğini belirtti. Ayrıca, demokrasinin önemine vurgu yaparak, “Herkesin haklara sahip olduğu ama herkesin başkalarının haklarına saygı gösterdiği medeni bir toplum inşa etmek önemli.” ifadelerini kullandı.
Diğer yandan, Bolsonaro, Lula da Silva’nın seçimle ilgili alınacak önlemlerin Anayasal çerçevede tartışıldığını belirtti. Darbe planlarının yalnızca konuşulduğunu, ancak eyleme geçirilmediğini savunan Bolsonaro, “Darbe taslağı Anayasa’ya dayalıydı. Anayasa’daki bir maddeyi tartışmak suç mudur?” sorusunu gündeme getirdi ve herhangi bir önerinin hayata geçirilip geçirilmediğini sorguladı.
Darbe Planlarına İlişkin İddialar ve Gelişmeler
Ulusal basında yer alan haberlere göre, Lula da Silva hükümetine yönelik darbe planlarının taslağı, polis tarafından eski bir bakanın evinde ele geçirildi. Brezilya Yüksek Mahkemesi, 27 Kasım 2023 tarihinde, Federal Polisin darbe planına dair raporunu kamuoyuna açıkladı. Bu raporda, toplanan kanıtların, Bolsonaro’nun Lula da Silva hükümetini devirmeye yönelik bir darbe girişiminde aktif rol oynadığını ortaya koydu. Raporda, ordunun direnişi nedeniyle darbenin gerçekleştirilemediği ifade edildi.
Brezilya Federal Polisi, 19 Kasım 2023’te Lula da Silva’yı öldürüp hükümeti devirmeyi planladıkları iddiasıyla 4 asker ve 1 polisi tutukladı. Bunun yanı sıra, Bolsonaro’nun da aralarında bulunduğu 37 kişi hakkında, Lula da Silva hükümetine darbe girişiminde bulunduğu gerekçesiyle suç duyurusunda bulunuldu.
Arka Plan: Seçim ve Gösteriler
Brezilya’daki siyasi çatışmaların arka planında, 30 Ekim 2022’de gerçekleşen başkanlık seçimleri yatıyor. Bu seçimlerde sol görüşlü Lula da Silva, aşırı sağcı Bolsonaro’yu yenerek göreve geldi. Lula da Silva, 1 Ocak 2023’te parlamentoda yemin ederek resmen görevine başladı. Seçim sonuçlarının ardından Bolsonaro’nun destekçileri, ülke genelinde otoyol kapatma eylemleri gerçekleştirdi. Ayrıca, 8 Ocak 2023’te, destekçilerinin ordunun müdahalesini istemesiyle birlikte, polis bariyerini aşarak Ulusal Kongre binasını bastıkları olaylar da dikkat çekti. Polis, göstericilerin Devlet Başkanlığı Sarayı ve Yüksek Mahkeme binasına zorla girmesini engelleyemedi.
Brezilya’da yaşanan bu gelişmeler, ülkenin siyasetinde ciddi bir belirsizliğe yol açarken, Lula da Silva’nın hükümetinin varlığını sürdürmek için karşılaştığı tehditleri gözler önüne seriyor. Darbe iddiaları ve bunlara karşı verilen tepkiler, demokratik bir toplum oluşturma çabalarının zorluğunu da gözler önüne seriyor. Bu tür olaylar, Brezilya’nın siyasi tarihindeki dönüşüm sürecinin ne denli karmaşık olduğunu gösteriyor.
