Kremlin, Avrupalılar’ı Ukrayna’nın transit anlaşmasını uzatmaya ikna etmeye çalışsa da, Kiev bu teklifi geri çevirdi. Bu durum, Rus doğalgazının Avrupa’nın enerji güvenliği üzerindeki etkilerini daha da belirgin hale getiriyor.
Rus doğalgaz kaynakları, Moskova’nın Şubat 2022’de uygulamaya koyduğu yaptırımlar ve ödeme anlaşmazlıkları nedeniyle Avrupa’ya 80 milyar metreküplük gaz sevkiyatını geçici olarak kesmesinden önce, kıtanın enerji güvenliğinin önemli bir parçasıydı. Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) analizine göre, bu kesinti Avrupa ekonomisine 2024 yılında da büyük bir darbe vurmuş durumda.
Enerji analizi firması Rystad Energy, 2021’den bu yana Avrupa’nın doğalgaz tedarikinde alternatif kaynak arayışlarına girdiğini, bu süreçte Rusya’nın Ukrayna üzerinden gerçekleştirdiği gaz ithalatının %11’den %5’e düştüğünü bildiriyor. Öte yandan, Washington merkezli Atlantik Konseyi’nden Avrupa enerji güvenliği direktör yardımcısı Olga Kakova, bazı Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin alternatif tedarikçilere yöneldiğini belirtiyor. Özellikle Almanya ve Çek Cumhuriyeti’nin sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) terminallerine büyük yatırımlar yaptığını ifade ediyor.
Kakova, “Çek Cumhuriyeti gibi denize kıyısı olmayan birçok ülke alternatif kaynaklara yönelmekte” dedi ve bu durumun bazı ülkelere, örneğin Macaristan’a, daha fazla Rus gazına bağımlı kalmak pahasına olacağını vurguladı. Slovakya ve Avusturya gibi ülkeler de Rusya’dan olan gaz ithalatlarını arttırma yoluna gitti. Bu ülkelerin, alternatif rotalar bulma zorunluluğu ile karşı karşıya olduklarını belirtti ve Türkiye’nin bu süreçte önemli bir aktör olduğunu hatırlattı.
Rusya, 16 Kasım Cumartesi günü itibarıyla Avusturya’ya doğalgaz sevkiyatının durdurulacağını bildirdi. Avusturya Başbakanı Karl Nehammer, büyük gaz depolama tesislerinin %93 oranında dolu olduğunu ve ülkenin bu durumu yönetebileceğini belirtti. Ayrıca, “Ukrayna’ya karşı savaşın başlamasından bu yana beklediğimiz bir durumdu ve buna hazırlıklıydık,” diyerek vatandaşların evlerinin soğukta kalmayacağına dair güvence verdi.
Rystad’dan analizci Christoph Halser, bazı Avrupa ülkelerinin hâlâ Ukrayna üzerinden Rus gazı sevkiyatını sürdürmeyi tercih ettiğini, ancak bunun AB için büyük bir zorluk olduğunu söyledi. Halser, Avrupa’nın Rus gazına olan bağımlılığını aşmak için hem siyasi irade hem de sağlam bir tedarik zinciri lojistiğine ihtiyaç duyduğunu ifade etti. Diğer analistler, Avrupa’nın şirketlere Rus gazının artık mevcut olmayacağına dair net bir sinyal göndermesi gerektiğini savunuyor.
LNG AÇIĞI TELAFİ EDEBİLİR Mİ?
Moskova, Avrupa’ya boru hattı ihracatındaki azalmayı, deniz, kara ve demiryolu üzerinden yapılan LNG sevkiyatları ile telafi etmeye çalışıyor ve bu sayede Avrupa’nın LNG ithalatındaki payı %15’ten %19’a çıkmış durumda. Ancak Halser, Batı’nın Rusya’ya yönelik yaptırımları göz önüne alındığında, bu artışın sürdürülebilir olmadığını ekliyor. Halser, mevcut altyapı ile daha fazla artış sağlamanın mümkün olmadığını, yeni projelerin başlaması gerektiğini belirtti.
Ayrıca, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Amerikalı yetkililerle yaptığı görüşmelerde, neden daha ucuz olan ve enerji fiyatlarını düşüren Amerikan LNG’si ile Rusya’dan alınan LNG’nin değiştirilmediği konusunu gündeme getirdi.
UKRAYNA’NIN BORU HATTI BOŞ MU KALACAK?
Rus gazının Avrupa’ya transit geçişinin sona ermesi, Ukrayna açısından çeşitli sorunları beraberinde getiriyor. Uzmanlar, Rus
