Bir organizmanın yaşam süresi, genetik yapısına bağlıdır ancak, uzun ömürlülüğü etkileyen tüm genler henüz tam olarak belirlenmiş değildir. Uzun ömürlü memelilerin genellikle daha büyük beyinlere sahip olma eğiliminde olduğu gözlemlenmiştir. Bu durum, bilim insanlarını aynı genlerin hem yaşam süresini uzatmasını hem de beyin büyüklüğünü artırmasını mümkün kılan hipotezine yönlendirmiştir. Örnek olarak, fillerin kanserle mücadelede önemli bir rol oynayan p53 protein geninin 19 ek kopyasını taşıdığı bilinmektedir. Bu gen, fillerin kansersiz uzun bir yaşam sürmelerine yardımcı olmaktadır.
GEN DUPLİKASYONU NEDİR?
Meksika Ulusal Üniversitesi’nde görev yapan genetikçi Araxi Urrutia liderliğindeki ekip, 46 farklı memeli türünün 4.100’den fazla gen ailesini analiz etmiştir. Araştırma sonucunda, gen duplikasyonu olarak bilinen bir süreç öne çıkmaktadır. Bu süreçte, bir gen yanlışlıkla genomda başka bir yere kopyalanarak zamanla farklı işlev kazanabilmektedir. Analiz edilen verilerden, DNA onarımı ve bağışıklık sisteminde rol oynayan gen ailelerinin, kısa ömürlü memelilerde daha küçük ve uzun ömürlülerde ise daha geniş olduğu saptanmıştır. Bu gen kopyalarının artışının, mutasyon birikimini önleyerek yaşlanmayı ve kanseri engelleyebileceği öne sürülmektedir.
BAĞIŞIKLIK GENLERİNİN ÇİFT ROLÜ
Bağışıklık genlerinin sadece enfeksiyonlarla savaşmakla kalmayıp aynı zamanda beyin gelişiminde de önemli bir rol oynadığı ortaya çıkmıştır. Pittsburgh Üniversitesi’nden Maria Chikina, bu genlerin kanser hücrelerini erken safhada yok edebileceğini veya ölü hücreleri temizleyerek dokuları sağlıklı tutabileceğini belirtmiştir. Araştırmada, interlökin-6 gibi bağışıklık proteinlerini kodlayan genlerin, uzun ömürlü türlerde daha fazla kopyaya sahip olduğu görülmüştür. Bu durum, büyük beyinli türler ile uzun ömür arasındaki bağlantıyı güçlendirerek iki alan arasındaki ilişkiyi pekiştirmektedir.
İNSANLAR VE UZUN ÖMÜR
İnsanlarla ilgili yapılan çalışmalar, yüz yaşını aşan bireylerdeki gen varyantlarının uzun ömürlülüğe katkıda bulunduğunu göstermektedir. Yeni araştırmalar, bu genlerin çoğunun genişletilmiş gen ailelerine ait olduğunu ortaya koymaktadır. Bu bulgu, insan ömrünü uzatma potansiyeline sahip genlerin daha kapsamlı bir şekilde araştırılması gerektiği vurgusunu yapmaktadır.
GELECEK DÖNEMDE ARAŞTIRMALAR OLACAK MI?
Çalışma, bağışıklık genlerinin çoğalmasının memelilerde uzun ömürle bağlantılı olduğunu ortaya koymakla birlikte, bu genlerin uzun ömre doğrudan neden olup olmadığı hala belirsizdir. Pittsburgh Üniversitesi’nde görevli Maria Chikina, kuşlar gibi memeli
