Aksu ilçesinde, Girmeler Mahallesi’ndeki alanda, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Akdeniz Üniversitesinin destekleriyle yürütülen kazı çalışmaları, Prof. Dr. Taner Korkut’un başkanlığında ve Prof. Dr. Burçin Erdoğu’nun alan sorumluluğunda sürdürülmektedir. Kazı alanı sorumlusunun açıklamalarına göre, Girmeler’deki mağaraların ağzında ve çevresindeki yok olmuş höyüğün tabanında detaylı kazılar gerçekleştirilmektedir.
Prof. Dr. Erdoğu, Girmeler’de yer alan yerleşimlerin tarihinin milattan önce 14 bin yıl öncesine kadar uzandığını belirtti. Bu çalışmanın en önemli amacının, bölgedeki en eski yerleşim tabakalarını tespit ederek, bu tabakaların kültürel katmanlarını anlamak olduğunu ifade etti.
“İLK DEFA TARIMI DENİYORLAR”
Yapılan kazılarda elde edilen bulgular, Girmeler yerleşiminin Batı Anadolu’da tarımın başlangıcına dair önemli ipuçları sunduğunu göstermektedir. Prof. Dr. Erdoğu, Girmeler’de milattan önce 9’uncu bin yılda yaşayan insanların yuvarlak planlı kulübelerde yaşadığını ve bu dönemlerde tarımın ilk denemelerini gerçekleştirdiklerini vurguladı. Avcı ve toplayıcı bir toplum olmalarına rağmen, tarım denemelerinin yapılmasının önemli olduğunu belirten Erdoğu, bu durumun Batı Anadolu’da ilk kez gözlemlendiğini dile getirdi. Genellikle doğudan batıya doğru bir göç dalgasının olduğu ve ilk yerleşimlerin milattan önce 7 bin yıllarında ortaya çıktığına dair varsayımların, Girmeler kazısı ile tamamen değişmeye başladığını ifade etti.
Girmeler’de yaşayan insanların, Batı Anadolu’daki yerleşik tarımcı toplulukların ataları olabileceğine dikkat çeken Erdoğu, bu bilgilerin arkeolojide yeni bir perspektif sunduğunu kaydetti.
“BATI ANADOLU GENİNE RASTLANDI”
Erdoğu, Girmeler’de keşfedilen mezarların önemli olduğunu ve bu bölgede şimdiye kadar bilinen en eski insan iskeletlerine rastlandığını açıkladı. Girmeler yerleşimindeki bu iskeletler üzerinde gerçekleştirilen antik DNA çalışmaları, bölgedeki erken Anadolu genine dair bilgilerin gün yüzüne çıkmasına olanak sağladı. Antik DNA çalışmalarının sonuçları, Girmeler’deki genlerin, Orta Anadolu’da yer alan ve milattan önce 17 bin yıllarına ait Pınarbaşı iskeletlerinde bulunan “Anadolu geni” ile benzeştiğini ortaya koydu. Bu durum, Girmeler’in, Batı Anadolu’daki tüm ilk tarımcı toplulukların atası olabileceği gerçeğini daha da güçlendirdi.
Girmeler yerleşiminin ayrıca, seramik ve çanak çömlek yapımına geçiş açısından da önem arz ettiğini belirten Prof. Dr. Erdoğu, bu süreçlerin Batı Anadolu tarihinde kaydedilen ilklerden biri olduğunu da vurguladı.
Son olarak, Girmeler yerleşiminin çevresinde ortaya çıkan, amaçları toplantılar, törenler ve ritüel aktiviteler olduğu anlaşılan üç özel bina kazılarak gün yüzüne çıkarılmıştır. Bu yapılar, sönmüş kireç ile küçük taş parçalarının karıştırılarak oluşturulan terrazzo tabanlarıyla inşa edilmiş olup, geometrik ya da çizgisel desenlerle bezenmiştir. Bu özel yapılardan birinin altında gömüler bulunması da Batı Anadolu arkeolojisi için önemli bir yenilik olarak kaydedilmiştir.
