Bir kara deliğin bir yıldızı yuttuğunu gösteren illüstrasyon. Swinburne Üniversitesi
NASA’nın Swift Gözlemevi, yakın zamanda gökyüzünde olağanüstü bir parlaklık artışı tespit etti. Bu durum, bir kara deliğin etrafındaki maddeyi yutma işlemi sırasında ürettiği X-ışını patlamasından kaynaklanıyordu. Bilim insanları, bu patlamanın daha önce gözlemlenen benzer olaylardan yaklaşık 100 kat daha fazla enerji içerdiğini belirtti.
‘KOZMİK BİR KATLİAM YARATTI’
Olay, evrende J221951-484240 adı verilen bir bölgede gerçekleşti ve bu bölge, Dünya’dan yaklaşık 1.5 milyar ışık yılı uzakta bulunuyor. Astronomlar, bu patlamanın bir gelgit bozulma olayı (TDE) sonucunda meydana geldiğini düşünüyor. TDE, bir yıldızın süper kütleli bir kara deliğe çok yaklaştığında kara deliğin muazzam yerçekimi tarafından parçalanmasıyla oluşuyor.
Bir canavar kara delik uyanıyor ve X-ışını patlamaları yaymaya başlıyor. Görsel: ESA
Swift’in X-ışını Teleskobu, bu olayı ilk olarak 2024’ün sonlarında fark etti. Patlamanın yoğunluğu, bilim insanlarının dikkatini çekti çünkü bu olay şimdiye kadar kaydedilen en parlak gelgitlerden biriydi. Swift Gözlemevi’ndeki araştırmacılardan Amy Lien, “Yıldızlar genellikle kara deliklere bu kadar yaklaşmaz, ancak bu olayda bir yıldız yanlış bir dönüş yaptı ve sonuç tam bir kozmik katliamdı.” diyerek ekledi: “Kara delik, yıldızı parçalara ayırdı ve bu süreçte inanılmaz miktarda enerji açığa çıktı.”
NEDEN BU KADAR SIRADIŞI?
Kara deliklerin çevresinde, yutulan maddeler genellikle bir yığılma diski oluşturur. Bu disk, maddenin spiral çizerek kara deliğe düşerken ısındığı ve X-ışınları yaydığı bir yapıdır. Ancak J221951’deki bu olayda, yığılma diski alışılmadık derecede parlaktı ve enerji çıkışı, bilim insanlarının daha önce modellendirdiği her şeyden çok daha fazlaydı.
Araştırmacılar, bu olayın birkaç nedenden dolayı benzersiz olabileceğini düşünüyor:
- Kara Deliğin Boyutu: Kara delik, Güneş’in kütlesinin milyonlarca katına sahip olabilir, bu da onun çevresindeki maddeleri daha yoğun bir şekilde yutmasını sağlar.
- Yıldızın Türü: Parçalanan yıldız, alışılmadık derecede büyük veya yoğun bir yıldız olabilir, bu da daha fazla maddenin açığa çıkmasına neden olmuş olabilir.
- Eğik Yığılma Diski: Yığılma diski, kara deliğin dönme eksenine göre eğik olabilir, bu da X-ışınlarının daha yoğun bir şekilde yayılmasına yol açabilir.
NASA’NIN SWIFT GÖZLEMEVİ
Neil
