Çin Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan resmi açıklamaya göre, 4 Nisan 2024 itibarıyla samaryum, gadolinyum, terbiyum, disprosyum, lütesyum, skandiyum, itriyum ve bu elementlerin alaşımlarını kapsayan toplamda 7 kategori orta ve ağır nadir metaller, ihracat kontrol listesine alınacak. Bu düzenlemeyle birlikte, Çinli tedarikçiler, bahsi geçen nadir toprak elementlerini yalnızca hükümetin izni ile yurt dışına ihraç edebilecek. Ayrıca, gümrük görevlileri, kısıtlı elementleri içeren ürünlerin sevkiyatına şüphe ile yaklaşarak bu tür gönderilere el koyma yetkisine sahiptir.
Çin, küresel arzın önemli bir kısmını karşılayan bu elementlerle, teknolojik ve stratejik ürünlerin üretiminde kritik bir rol üstlenmektedir. Bu elementler, silah sistemleri, yüksek performanslı motorlar, nükleer reaktörler, elektronik ve optik cihazlar, uzay araçları, tıbbi görüntüleme makineleri, batarya ve yakıt hücreleri, yarı iletkenler ve süper iletkenler gibi birçok alanda kullanılmaktadır. Bu durum, Çin’in nadir toprak elementleri alanındaki gücünü ve etkisini artırmaktadır.
Çin, dünya genelinde 17 grup nadir toprak elementinin yaklaşık %90’ını üretme kapasitesine sahiptir. İhracata yönelik kısıtlamalar, bu alandaki küresel hakimiyetini ekonomik bir avantaj olarak değerlendirme niyetini net bir şekilde gösteriyor. Bunun yanında, özellikle ABD ile içerisinde bulunduğu ticari gerilim, bu önlemlerin arkasındaki önemli bir faktördür. Çin yönetimi, ABD’nin 3 Aralık 2024 tarihinden itibaren silah sistemlerinde yaygın olarak kullanılan galyum, germanyum ve antimuan gibi nadir toprak elementlerinin ihracatını yasaklamasının ardından, bu sektörde stratejik bir karşı hamle yapma gerekliliğini hissetmiştir.
ABD’nin “karşılıklı tarife” artışının ardından geldi
Çin’in aldığı bu önlemler, ABD Başkanı Donald Trump’ın Çin’e yönelik ek gümrük tarifeleri getireceğini açıklamasının ardından gelmiştir. ABD yönetimi, Çin’e uygulanan yüzde 10’luk baz tarife üzerine, ilave olarak yüzde 24’lük “karşılıklı tarife” getirerek toplamda %34 oranında gümrük tarifesi uygulanacağı müjdesini vermiştir. Bu yeni tarife artışları ile birlikte, ABD’nin Çin’den ithal ettiği ürünlere yönelik minimum gümrük tarife oranı %54 seviyelerine kadar yükselmiştir.
Bununla birlikte, Pekin yönetimi, ABD’nin uyguladığı %34’lük tarife artışına karşılık olarak benzer oranda ek tarife uygulayacağını ve ABD şirketlerine yönelik bazı yaptırımların da açıklanacağını duyurmuştur. Bu gelişmeler, iki ülke arasındaki ticaret savaşının daha da derinleşmesine neden olabilirken, aynı zamanda küresel ekonomideki dengesizliklerin artışına da yol açabilmektedir. Bu çerçevede, nadir toprak elementlerinin gelecekteki uluslararası ticareti üzerinde önemli etkiler olacağı öngörülmektedir.
