İzmir’in Bergama ilçesi, tarih boyunca birçok medeniyetin merkezi olma özelliği taşımış ve bu sebeple zengin bir kültürel mirasa sahip olmuştur. Geçmiş yüzyıllarda bölgedeki halkın en fazla tercih ettiği geleneksel mesleklerden biri olan sepetçilik, günümüzde yok olmaya yüz tutmuş bir zanaattir. Ancak, bu değerli meslek, Bergama’nın son sepet ustası olan Mustafa Pancar sayesinde yaşatılmaya çalışılmaktadır. 60 yılı aşkın bir süredir bu sanatı sürdüren Pancar, çocuk yaşlarda babasından öğrendiği sepetçilik mesleğini, yerel pazar ve sokaklarda seyyar olarak yaptığı satışlarla hayatına entegre etmiştir. Evinin önünde ilmek ilmek sepet örmeyi sürdüren Pancar, Bergama’nın son ustası olarak kültürel mirasımızı yaşatmaya çalışmaktadır.
‘7 YAŞINDA ÖĞRENDİM’
Mustafa Pancar, sepetçilik mesleğinin kökenlerine dair bilgi verirken, dedesinin yaptığı kağnı sepetleri ve tütün küfelerini anlatmaktadır. 7 yaşındayken babasından bu sanatı öğrendiğini belirten Pancar, “Bu işin başına 7 yaşlarında oturdum hala devam ettiriyorum. Okula hiç gitmedim. Büyüklerim derede akan suya hayıt basarlardı. Küçükken babamın yanına hayıt getirirdim, onlar tütün küfeleri yapardı. Eskiden tütüncülük çok meşhurdu. Tütün küfesi yaparlardı, onlara yardımcı olurken bir şekilde bu mesleği öğrendim” şeklinde açıklamalarda bulunmaktadır. Hayatı boyunca hiç dükkan açmadığını ifade eden Pancar, “Destek olan yoktu. Yazın sepet satmaya Dikili, Ayvalık Cunda Adası’na gidiyorduk, şimdi oralara da gidemiyoruz. Oralar pazarımızdı. Sokak sokak satıyorduk” sözleriyle bu mesleğin yaşadığı zorlukları dile getirmektedir.
’10 SENE KURS VERDİM’
Bergama’daki diğer usta sepetçilerin yokluğuna dikkat çeken Pancar, “Eskiden sepet ustası çok vardı. Ancak artık ilçede yalnızca ben varım. Öğrenen de yok” diyerek, mesleğin geleceğine dair endişelerini vurgulamaktadır. Ayrıca, Bergama’da halk eğitim merkezinde 10 yıl boyunca sepetçilik kursları verdiğini ifade eden Pancar, “Öğrettiğim çıraklar var ama bu sanatı yapması için en az 6-7 yıl geçmesi lazım. Hemen, birden olacak bir iş değil. Bu meslek biraz zor. Dağ, bayır gezmek gerekiyor” böylece mesleğin öğrenim sürecinin zorluğunu ortaya koymaktadır.
‘BU MESLEK ÖLMEMELİ’
Pancar, sepetçilik mesleğinin geleceği konusundaki düşüncelerini paylaşarak, “Bu meslek ölmemeli. Poşetler sağlıksız. Sepet doğal, mis gibi kokar. Bu sanat öğretilmeli ama bana hiç destek verilmiyor” şeklinde bir eleştiride bulunmuştur. Zanaatkar, sepet yapmak için gerekli malzemeleri sağlamak adına dağlardan söğüt ve hayıt ağaçlarından dalları tek tek kesip sararak motorla evine getirmektedir. Bir sepet yapmanın hemen hemen bir saat sürdüğünü belirten Pancar, “Sepet atölyesi olması lazım. İzmir’den gelip, özel olarak bu mesleği öğrenmek isteyenler oldu. Ancak yer olmadığı için ders veremedim” diyerek, hem mesleğin gerekliliklerine hem de yeterli alan yokluğuna dikkat çekmektedir.
